Mechanizacja w rolnictwie, czyli od pierwszego traktora aż po współczesne

Rolnictwo to dział gospodarki, który należy do najstarszych dziedzin wytwórczości materialnej człowieka. Przejście od zbieractwa do uprawy roli nastąpiło dzięki wynalezieniu przez człowieka specjalnych narzędzi oraz - w późniejszym okresie - maszyn, które doprowadziły do wzrostu wydajności pracy. Jedną z takich właśnie maszyn jest ciągnik rolniczy, zwany potocznie traktorem. Jest to pojazd przeznaczony do ciągnięcia innych, nieposiadających własnego napędu maszyn lub przekazywania im mocy. Nazywany jest owocem mechanizacji rolnictwa i żaden rolnik nie wyobraża sobie bez niego pracy.

Jakie były jego początki?

Przed powstaniem traktora prace uprawne wspierane były przez zwierzęta pociągowe, głównie konie, bydło, a także osły. Mechanizacja rolnictwa przypada na pierwszą połowę XIX wieku i w tym okresie pojawiły się właśnie pierwsze napędzane mechaniczne urządzenia. Około 1830 roku John Heathcoata położył podwaliny pod system orki parowej, jednak dopiero w 1858 roku zbudowano dla Fowlera samobieżną lokomobilę, a rok później na jego zamówienie stworzono bardzo wydajny ciągnik parowy. Nie ma się więc czemu dziwić, że pierwszy traktor, na wzór lokomotywy, był ciężki, wielki, a jego moc pozwalała często na poruszanie się z niewielka prędkością jedynie po płaskim terenie. Tego typu maszyny odgrywały dużą rolę w rolnictwie do końca lat trzydziestych XX wieku, jednakże coraz powszechniej wchodziły do użytku ciągniki napędzane silnikami spalinowymi. Choć w początkowej fazie były one oczywiście dość słabe i awaryjne, to jednak nie dało się ukryć, że były bardziej ekonomiczne, tańsze i prostsze w obsłudze. Pierwszy traktor z silnikiem spalinowym został wynaleziony w 1892 roku przez Johna Froelicha, natomiast pierwszym masowo produkowanym ciągnikiem był Fordson Henry'ego Forda, który ukazał się w 1917. Była to w pełni nowa konstrukcja, w której najważniejszą innowacją było połączenie silnika, skrzyni biegów i tylnej osi w jeden skręcany śrubami blok. Wyeliminowało to potrzebę stosowania ramy nośnej, dlatego konstrukcja wyróżniała się mniejszym ciężarem i zwartą budową. Konstrukcja samonośna ciągnika Forda stała się podstawą konstruowania późniejszych konwencjonalnych traktorów na całym świecie. Sukces traktorów Forda był niewątpliwy również dlatego, że możliwości ich nie ograniczały się jedynie do rolnictwa, ale również wykorzystywane były one w transporcie czy gospodarce komunalnej.

Mechanizacja Polskiego rolnictwa rozpoczęła się natomiast od Ursusa 45, wyprodukowanego w fabryce Ursus w 1920 roku. Był to pierwszy ciągnik produkowany w Polsce wielkoseryjnie i był używany do prostych prac polowych oraz do transportu.

Z biegiem czasu, traktory były wzbogacane o innowacje nawet najbardziej kreatywnych producentów. Pracowały coraz szybciej, wydajniej i dłużej, aż po całodniową pracę na polu.

Wydłużony czas pracy, a więc i jego użytkowania wymagał ich ulepszenia, a także zwiększenia komfortu jazdy i wykonywania różnych prac.

Ciągłemu rozwojowi, aż po dzień dzisiejszy, ulegała więc kabina traktora, samo siedzisko, a także rolnictwo precyzyjne. Współczesne traktory wspomagane są komputerowo, wyposażone w najnowsze generacje GPS, oprogramowanie, komputery, a także dotykowe monitory. Jednym z pionierów ciągnika sterowanego dzięki systemowi GPS jest firma John Deere.

Choć współczesne rolnictwo niczym nie przypomina nawet tego sprzed kilkudziesięciu lat, to jednak na pewno nie oznacza to końca innowacji. Co przyniesie przyszłość? Trudno powiedzieć, ale z pewnością coś, co zaskoczy wszystkich...